LET OP: Dit artikel bevat milde spoilers voor Avengers: Endgame.
Het is Koningsdag. De meeste mensen struinen de vrijmarkt af, gaan naar de kermis of staan te dansen op een vrijmarktfeest. Zelf ben ik niet zo’n fan van grote (dronken) mensenmassa’s en blijf ik op dit soort dagen liever thuis. Met een stel lievelingsmensen spelen we de hele dag Dungeons and Dragons en vermijden we de drukte.
’s Avonds gaan we naar Avengers: Endgame. Mocht je het niet
mee hebben gekregen: dit is de laatste film in een reeks films over een groep
superhelden. De eerste film in dit film-universum kwam zo’n 11 jaar geleden uit
en in de vorige film waren nogal wat heftige dingen gebeurd, dus ik kon niet
wachten om dit slot te zien. Met vlinders in mijn buik zie ik de opening
credits over het scherm rollen. Ik
ben er klaar voor. “Everything has led us
up to this point. Whatever it takes…”
Avengers: Endgame is fantastisch. Tot die ene scène….
In de vorige film heeft Thanos, de schurk, gewonnen. Hij heeft de magische ‘Infinity Stones’ te pakken gekregen en daarmee de helft van al het leven in as veranderd. Thor, de dondergod, heeft zich na de nederlaag teruggetrokken in Noorwegen. Thor, gespeeld door Chris Hemsworth, is letterlijk een blonde god om te zien met zijn knappe koppie en intens gespierde lijf. Maar wanneer hij na de nederlaag voor het eerst weer in beeld verschijnt, ziet hij er heel anders uit.
Zijn huis ligt vol met alcohol en is maanden niet
schoongemaakt. Zijn haar ziet eruit alsof het weken niet gewassen is en zijn
baard is lang en onverzorgd. Dan zakt de camera langzaam naar beneden en
gelijktijdig voel ik ook mijn hart in mijn schoenen zakken. Thor draagt een
open badjas waaronder een bierbuik zichtbaar is: hij heeft een fatsuit aan. De
camera blijft uitgebreid hangen op zijn buik en borst en om me heen schatert
het publiek het uit. Ik krijg buikpijn en zou het liefst meteen de zaal
verlaten.
“Dikke mensen hebben zichzelf laten gaan”
De boodschap die de film ons wil vertellen is duidelijk. Thor is dik want hij heeft zichzelf laten gaan. En daarmee versterkt de film een heersend stereotype waar dikke mensen dag in dag uit last van hebben: Dikke mensen zijn lui en zijn alleen maar dik omdat ze gewoonweg niet goed voor zichzelf zorgen. Dikke mensen hebben geen discipline, dikke mensen zijn ongelukkig, dikke mensen zijn ongezond.
Het dikke lichaam wordt symbool gemaakt voor ‘jezelf laten
gaan’. DAT is de boodschap die Endgame afgeeft met het gebruik van het fatsuit.
Een fatsuit verandert een dik lichaam in een punchline
Wat het extra pijnlijk maakt, is dat een fatsuit absoluut niet nodig is om aan te tonen dat het niet goed gaat met de dondergod. Want het idee dat Thor de nederlaag niet goed heeft opgevat en dat het niet goed meer met hem gaat is nog op veel meer manieren weer te geven. Alleen al aan zijn vieze haar, smerige huis en kapotte oude kleding zien we dat hij veranderd is. De ‘grap’ dat Thor zich ‘heeft laten gaan’ kan prima worden verteld zonder die fatsuit. (Laat staan dat het een ontzettend kwetsende manier is om depressie en trauma in beeld te brengen.)
De toevoeging van de fatsuit, maakt het dikke lichaam een
grap op zich. Het versterkt het idee dat we dit dikke lichaam horen te zien als
iets walgelijks. Een dikke god, wat een hilariteit.
“Eet eens wat vaker salade”
Het lichaam van Thor wordt in de rest van de film nog
regelmatig gebruikt als punchline. Verschillende mede-helden kunnen het niet
laten om lullige opmerkingen te maken over zijn lichaam en er volgen nog een
aantal ‘fat jokes’. Later in de film
heeft Thor nog een prachtig, gevoelig en emotioneel gesprek met zijn moeder.
Even lijkt het erop alsof het thema van dat gesprek vooral acceptatie is. Zijn
moeder lijkt hem volledig te accepteren, maakt geen opmerkingen over zijn
lichaam en focust zich (praktisch als enige) op de mentale toestand van haar
zoon. Totdat ze hem met een halve glimlach aanraad om “eens een salade te
eten”. Het is de kers op de taart van alle beledigingen en fat jokes en verpest
wat een prachtig, emotioneel en mooi moment had kunnen zijn.
Het is niet allemaal slecht
Gelukkig gaan er ook dingen WEL goed. Zo zat ik de hele film met maagpijn te wachten tot het ‘transformatie-moment’. Ik was als de dood dat er een moment zou komen waarop Thor zichzelf weer ‘op zou pakken’. Uiteraard zou deze verandering in mindset ook gepaard moeten gaan met een veranderd lichaam. Ik was er zo zeker van dat er een moment zou komen waarin hij zichzelf weer zou accepteren en vergeven, nadat hij zijn ‘oude lichaam’ weer terug had. Dat leren we immers van de dieetindustrie: Dikke mensen staan pas weer in hun kracht als ze dun zijn geworden.
Maar dat moment kwam niet. Hoewel Thor mentaal wel
veranderingen doormaakt en zichzelf herpakt, blijft zijn lichaam hetzelfde.
Thor en zijn buikje doen hetzelfde als de andere helden. Hij doet gewoon mee
met de gevechten en schopt net zo veel kont als voorheen. Het was bevrijdend om
te zien dat hij zijn lichaam niet hoefde te veranderen om verder te kunnen. Dat
hij ook stoer en krachtig kon zijn zonder dat hij daarvoor zijn lichaam hoefde
te veranderen.
We moeten stoppen met het gebruiken van fatsuits
Helaas neemt dat niet weg dat het gebruik van fatsuits in films bijdraagt aan de stigmatisering en marginalisering van dikke mensen. We moeten stoppen met dikke lichamen zien als de clou van een goede grap. We moeten stoppen met dikke lichamen gelijkstellen aan ‘jezelf laten gaan’, ‘ongelukkig zijn’ en ‘niet goed voor jezelf zorgen’. Hoewel ik genoten heb van de film en er veel momenten in zaten waar veel mensen heel blij en gelukkig van worden op het gebied van representatie, blijft helaas staan dat Hollywood waar het representatie van dikke mensen betreft nog een heleboel heeft te leren.
Wil je meer weten over mij en over het werk dat ik doe? Klik dan eens hier of neem vrijblijvend contact met me op!
